KÖPEK EĞİTİMİNDE CLICKER SİSTEMİ ÜZERİNE BİR YAZI
Köpek eğitimi sisteme dayalı bilgi işidir. Herkes köpek eğitimini üstlenemez. Bunun için bilgi ve bilginin yanında deneyim de gereklidir. Deneyime tabi tutulmamış bilginin manâsızlığı, ”bakmakla öğrenilse kedi kasap olurdu” atasözüyle aslında ince nükteyle özetlenmiştir. Bu nedenle önemli olan bilmek değil, bilineni tatbik etmek, uygulamaktır. Türkiye’de köpek eğitiminin henüz yerleşmediğini bir önceki makalelerde belirtmiştik. Bu yüzden köpek eğitiminde geride kalan ülkede gelişimler de yakından takip edilememekte ve sonucunda da ortaya başarısız bir tablo çıkmaktadır. Bu girizgâhın ardından şimdi de köpek eğitiminde yeni yeni ortaya çıkan köpek eğitimi clicker sistemi hakkında bilgi verilmesi düşünülmektedir.
Clicker, hayvanları koşullu ödüllendirme yöntemiyle eğitmede kullanılan ve ‘klik, klik’ sesleri çıkarmasından bu adı almış bir nesnedir. Bu nesneyle köpeğinizin psikolojik olarak hazırlanmasını sağlayabilmek mümkün olmaktadır. Ülkemizde henüz tanınan bu sistem, Avrupa’da köpeklerin yanı sıra at, kuzu, balık, kuş, kedi ve benzeri diğer koşullanmaya müsait hayvanlarda uygulanmakta ve yüksek oranda başarı kazanılmaktadır. Click, köpekte bir koşullandırma gerçekleştireceği için etki tepki etkileşimi doğar. Ödüllendirme yapıldığı takdirde koşullandırmada kullanılan köpek eğitimi clicker sistemi başarı verecektir. Ödüllendirme olarak köpek maması kullanılabilir. Bir yandan köpeğe mama verilirken öte yandan da clickerla sesler çıkarılarak köpeğin her defasında clicker sesini duyduğunda mama yiyeceğini sezerek şartlandırma uygulanabilir. Clickerla amaç, koşullandırmayı devamlı kılmak olduğundan her clicker sesinde mama verilmesi gerekir. Clicker sesiyle mamanın verilme süresi hesaplanarak devamındaki diğer alıştırmalarda da bu süre korunmalıdır. Bu yapılmadığında köpek beyni koşullanmaya adapte olamayacağından güdük kalma riski bulunur.
Clickerın kullanılmasının sebebini koşullandırmanın rahatlıkla yapılabilmesi olarak yukarıdaki satırlarda belirtmiştik. Bunun dışında makalenin bu bölümünde aktarılacağı üzere clicker ile koşullandırmanın bir avantajı da şudur. Köpek, yalnızca mama ile koşullandırılmaya çalışıldığında koşullanmanın pekişmesi garanti altında değildir. Çünkü siz köpeğe mama verdiğinizde ”bak sana her mama verdiğimde bana itaat edeceksin” anlayışı ona tam aktarılamaz. Bunu beyninin algılayabilmesi için bir pekiştireçe ihtiyaç vardır.
Eskiden ayıları oynatmak için müzik çalar çalmaz altlarına onları rahatsız edecek cisimler konulur ve böylece ayılar müzik çalar çalmaz hareket etmeleri gerektiğine şartlanmış olurlardı. Fakat bu yöntem hayvanın acı yaşamasına sebebiyet verdiğinden insaflı karşılanmamış ve köpek eğitimi clicker adında yeni bir pekiştireç geliştirilmiştir. Bu nedenle köpek, clicker adı verilen yeni nesneyle koşullanmaya hazır duruma gelir. Köpeğe clickerla ses verildiğinin hemen arkasından mama verilerek köpek zamanla bu sesi duyduğunda mamayla ödüllendirileceğini algılar hâle gelecektir. Bu algılama dilimi köpek ve sahibi arasındaki dostluk bağına bağlı olarak değişir. Eğer köpek, asi bir kimlikle yetiştirildiyse koşullanması 4 ay sürebilir. Normal şartlardaysa bu süre 1.5 aydır.
Makalenin düğümlenmesine gelindiği sonuç bölümünde neden ‘klik, klik’ sesinin ve clickerın baz alındığı üzerinde durulacaktır. Clickerın yerine koşullandırma için tabi ki başka sesler de kullanılabilir. Bu sesler, ıslık sesi, alkış sesi, ya da bağırma sesi gibi doğal insan sesleri olabilir. Fakat bu sesler, doğal olduğundan ve her zaman değişik şiddette çıkacağından köpek eğitimi clicker gibi hep aynı ahenge sahip bir ses olmayacaktır. Oysa clickerlarla aynı ses verildiğinden köpeğin koşullandırılması kolaylıkla gerçekleşecektir. Uygun fiyatlarla köpek aksesuarı olarak satıcılarda bulabileceğiniz bu ürünü elde ederek köpeğinize dilediğiniz komutları verebilecek ve onları size bağlı, itaatkâr bir varlık durumuna getirebileceksiniz. Köpek eğitimiyle ilgili olan diğer makalelerimizi de okumanızı öneririz.
